In het kader van het 70 jarig jubileum van Cultura laten wij Tom Pé Blom en Mieke Prenen de komende afleveringen de echte Cultura-gangers aan het woord.
Vandaag in deze eerste aflevering Jaap van de Gruiter.
Op een zonnige middag in juni, stappen wij de tuin van de inmiddels 83-jarige Jaap van de Gruiter binnen.
Jaap is een Cultura-bezoeker van het eerste uur. Hij nam deel aan de gymuitvoeringen, was toneelknecht, medeoprichter van de Veiling en kolft nog steeds elke woensdagavond met veel plezier.
Op onze vraag wat Cultura voor hem betekent, antwoordt hij dat Cultura voor hem gelijk staat aan gezelligheid, elkaar ontmoeten. “Mijn sociale leven vindt daar grotendeels plaats.”
De ontstaansgeschiedenis
Jaap is goede verteller en steekt van wal met de vraag of wij wel weten dat er in 1929 al een commissie was samengesteld om café de Krimper te verbouwen en aan te passen.
Jaap: “Door de crisis ging dit niet door. Eind jaren 40 van de vorige eeuw begonnen de bouwplannen opnieuw vorm te krijgen omdat de katholieke kerk de Krimper wilde kopen. Later werd dat gebouw ook daadwerkelijk een kerk en dus moesten de verenigingen en de kolfbaan ergens anders onder dak zien te komen.
Nou dat werd Cultura!”
Zijn eerste herinnering aan Cultura is aan de bouw. Hij zag als 12 jarige jongen de schuiten van de tuinders het zand van de Molenhoek naar Cultura aan de Kleingouw varen. Toen werd alles met de schep en de kruiwagen gedaan. Dit zand was nodig voor de fundering. Lang leve de vrijwilligers.
Om het benodigde geld bijeen te krijgen werd er een loterij georganiseerd met als hoofdprijs een Volkswagen Kever. Een chauffeur met een aantal lieftallige dames verkochten loten ver over de grenzen van Andijk. Zelfs de Afsluitdijk gingen ze over.”
Zelfs de liefde vond hij in Cultura
Jaap bezocht zijn hele leven vele uitvoeringen van de diverse verenigingen. Uiteraard altijd met bal na. In die tijd ging iedereen uit in het eigen dorp en gaven ook hele gezinnen acte de présence. Veel namen van jonge dames uit die tijd komen voorbij (o.a. Loes Blokker). Jaap koestert die schat aan herinneringen en anekdotes.
Jaap ontmoette zijn vrouw Sijtie tijdens de Floralia (bloembollententoonstelling) in Cultura. Sijtie kwam uit Brabant maar logeerde bij haar zus Leny in Andijk. De pachter van Cultura uit die tijd was Jan Lof. Hij wilde er iets bij organiseren en dat werd een heus wijnfeest. Nu dronken de Andijkers de wijn als water dus dat werd een gezellig boel.
Jammer genoeg kon hij zijn 25-jarig huwelijksfeest niet in Cultura vieren wegens kolfkampioenschappen. Dus moesten Jaap en Sijtie met pijn in het hart uitwijken naar een ander etablissement in het dorp.
De Veiling
Jaap is medeoprichter van de Veiling en heeft 38 jaar in het bestuur gezeten. De Veiling ontstond omdat muziekvereniging Excelsior dringend nieuwe uniformen nodig had. De vraag was: Hoe kom je aan zoveel geld?
Jaap vertelt: “In de regio bestonden al kerkenveilingen en daar deed de CNB (bloembollenveiling) heel veel voor. Thomas Blom was daar directeur en hij vond dat ze dat ook voor Cultura in gang konden zetten. Zo ging het balletje rollen. In de beginjaren verzorgde de CNB de folders, catalogi en leverde ook de afslagers. De eerste veiling in 1965 leverde het gigantische bedrag op van 21.000 gulden. In de verkoop gingen taarten, worsten, bollen maar ook levende have zoals kippen en geiten. Het was voor het goede doel dus naar de prijs werd niet gekeken. Elke transactie werd met de hand genoteerd door één man op het balkon. De opbrengst werd verdeeld onder de verenigingen. En dat gebeurt nog steeds zo.”
Een geweldig initiatief dat we volgens de spreker echt in leven moeten houden.
De toekomst
Jaap geeft aan dat de ontstaansgeschiedenis van Cultura hem het meest aan het hart ligt. Zoveel vrijwilligers en die enorme saamhorigheid hebben geleid tot een geweldig verenigingsgebouw.
Voor de toekomst van zijn geliefde Cultura hoopt hij dat ook de nieuwe bewoners van Andijk hun weg naar Cultura zullen vinden.
Een eerste kennismaking zou zomaar het jubileumweekend op 2 en 3 oktober kunnen zijn.