Een tijdje geleden schreef ik hier een column ter introductie van de POH GGZ: de praktijkondersteuner van de huisarts op het gebied van mentale gezondheid en welbevinden. Nu wil ik iets meer vertellen over overspanning. Er zijn diverse termen bekend op dit terrein: overspanning, overprikkeling, burn out,.. Ja, er zijn verschillen tussen deze termen maar uiteindelijk komt het op hetzelfde neer: de balans tussen draagkracht en draaglast is er niet (meer), waarbij klachten als oververmoeidheid, concentratieproblemen, slapeloosheid, onzekerheid, besluiteloosheid, onrust en/of prikkelbaarheid op kunnen spelen.
Het ontstaan van deze klachten komt door het hormoon cortisol bij langdurige blootstelling aan stress. Cortisol maakt men aan als de adrenaline levels langdurig hoog zijn. Stress komt in 100en vormen en maten, en wordt niet altijd herkend als stress. Soms alleen als ‘gewoon aan staan’ of ‘veel piekeren’. Als we zien dat de trein over 1 minuut vertrekt hebben we ook stress, dan maken we adrenaline aan en dat maakt dat we in actie komen; dat we gaan rennen om die trein te halen. Als we eenmaal in die trein zitten kunnen we weer ontspannen en dat maakt normaal gesproken dat het adrenaline level weer zakt. Dit is een natuurlijk proces van de adrenalinespiegel. Als stress langer aan houdt, of als we veel “in ons hoofd” zitten, maakt dat dat er veel of langdurig adrenaline aangemaakt wordt en vooral dat er minder tijd en ruimte is voor ontspanning waardoor die adrenaline spiegel niet (genoeg) zakt.
En nu? Nu herken je dat en wat kun je ermee? Uiteraard kun je kijken naar wat jou stress oplevert en hoe je dit kunt minderen. Je kunt ook onderzoeken naar wat jou kan of kon ontspannen, probeer eens wat nieuws uit. Gedachten uitzetten bestaat niet, maar de focus op 1 enkelvoudige handeling leggen, kan maken dat andere onderdelen in je hersenen rust kunnen pakken. Bijvoorbeeld een kleurplaat inkleuren en alleen maar bezig zijn met welk vakje je welke kleur wilt geven.
Kom je hier niet uit? Probeer het eens samen, ze zeggen niet voor niets “van delen word je rijk!” Wil je verder kijken naar hoe je hierin terecht komt? Bedenk dan wat de omstandigheden zijn en neem je eigen coping stijl eens onder de loep! Wat levert deze manier van omgang met je problemen je op en wil je dit zo houden?
Saskia Smit
POH GGZ bij dr Bartstra en dr Kant, Andijk