dinsdag 18 februari 2025
spot_img

Piet de Vries: over de oorlogstijd en de bevrijding

Geboren en getogen en –uiteraard- nog steeds woonachtig aan de Dijkweg in Andijk vertelt Piet de Vries op ons verzoek over de oorlogstijd en vooral de bevrijding. Hij had de oproep wel gelezen in de Andijker, maar had gedacht dat er wel anderen gereageerd zouden hebben. De groep die nog uit eigen beleving kan vertellen over die bijzondere tijd wordt natuurlijk als maar kleiner, dat begrijpt Piet ook. “Dus heb ik toch maar even met de redactie gebeld!”

Piet werd geboren in juni 1932 en was bij het uitbreken van de oorlog een jong ventje. Thuis werd hij groot gebracht door vader en moeder die erg anti NSB en anti Nazi waren. Eén van zijn herinneringen uit die tijd gaat over de zangles op school. Iedereen mocht om beurten een lied noemen dat die dag gezongen zou worden. Piet was aan de beurt en vroeg zijn leerkracht om het lied met de regels: “Hollands vlag, u bent mijn glorie…We willen Holland houwen…Ons Holland vier en klein”. De leerkracht reageerde dat ‘we’ dat maar niet moesten zingen –omdat zo stelde hij- “We hebben ’t al niet meer.” Dat viel behoorlijk verkeerd bij de jonge Piet.

Spannende tijd
Zoals veel jongens was ook Piet op zijn manier een ‘stoer en ondernemend knaapje’. De oorlog was in Andijk zeker aan het begin nog een redelijk rustige tijd, zeker voor de kinderen van zijn leeftijd. “Wij ervaarden het als spannend en speelden oorlogje met elkaar. We gingen met elkaar voetbalen en eieren zoeken of zwemmen bij ’t Hoofd. Wij hadden natuurlijk niet de zorg, die onze ouders wel op hun bordje kregen.

Onderduiker in huis
Ook bij de Vries thuis was er een onderduiker. Als er geen razzia was, was het rustig op Andijk. De man die eerst timmerman was geweest en later beroepsmilitair was geworden had verstand van wapens en gaf ook anderen instructies over wapengebruik. Piet wilde daar graag bij zijn. “Dat mocht natuurlijk niet, maar zoals jongentjes dat doen sloop ik toch altijd onopgemerkt en dichtbij genoeg om één en ander op te vangen.” Ook weet ik nog dat de vissersschepen ineens helemaal tot aan de dijk kwamen. In de hoop hun verse vis te kunnen ruilen tegen aardappels en groente uit West-Friesland.”

Geen stroom meer
Nog iets wat Piet zich goed kan herinneren is de tijd dat stroom wegviel. “Gelukkig was vader handig en bouwde hij een windmolen die op de dakkapel van ’t huis werd geplaats. Het was november 1944 en er stond een flinke wind. Het proefdraaien met de windmolen liep anders dan gedacht. De lampen branden heel fel, maar ook heel kort en meteen zaten we weer in het donker. Dus werd er weer stroom opgewekt zoals we ervoor ook al deden. Met een fiets die op de kop stond in de woonkamer, om de beurt draaien aan de trappers en met de dynamo stroom opwekken.”

Diktee op school
Piet bewaard veel. “Misschien wel te veel,” lacht hij zelf. “Maar daardoor heb ik nog bijzondere dingen ook uit die oorlogstijd.” Piet heeft een oud dicteeschriftje, met daarin geplakt verhaaltjes uit de krant. De lijm laat los op enkele pagina’s en wat er onder vandaan komt is op zijn minst bijzonder te noemen. “Het vliegtuig dat neerstortte in Andijk, was een enorm groot spektakel voor ons jonge kinderen. De meester verwerkte het gebeuren in een dictee. Hij dicteerde dat wat er die avond was gebeurt en wij moesten het foutloos noteren. Zoals je kunt lezen, is dat niet helemaal gelukt toen!”

De dag van 5 mei
Op 5 mei waren we ‘gewoon’ thuis. Enkele dagen eerder waren er een aantal jongens van Andijk aangehouden, opgepakt en vermoord. “De bevrijding was hier een periode van rouw. Het hele dorp leefde mee met de families die in die laatste dagen hun jongens hadden verloren.” De bevrijdingsfeesten zoals elders in het land, werden hier op Andijk pas maanden later gevierd. Toch stond het naoorlogse leven niet stil. Op 7 mei waren er twee grote vreugdevuren, aangestoken met de verduisteringspapieren. Ook de scholen kwamen voorzichtig weer op gang. Het gemeentearchief kwam weer ‘boven water’, dat had ten tijde van de oorlog onder de plankenvloer van een boerderij opgeslagen gelegen. De gaarkeuken werd overbodig en opgedoekt. Wapens werden ingeleverd, dus werden uit de geheime plaatsen weggeruimd. “In ons geval: uit het kippenhok gehaald!”

Bevrijdingsfeesten
De precieze datum heeft Piet op moeten zoeken. “Maar gelukkig heb ik veel bewaard en vond ik ook mijn ‘bevrijdingsboekje’ nog terug, waar dit soort data in terug te vinden zijn.” Andijk vierde de bevrijding op 6 en 7 september 1945. De gemeenschap kon dat op dit moment weer aan. Elke buurtvereniging had van kisten een stapel gemaakt, uiteraard rood/wit/blauw geverfd. Daar overheen een plank zodat een ereboog ontstond. Aan de ereboog hing bijvoorbeeld een wapen of schild. Piet vertelt: “Boven de erepoort van onze buurt hing een dijkwacht te paard. Ik vond het schitterend. Toen het geheel na alle festiviteiten werd neergehaald was ik er als de kippen bij, ik wilde dat bord dolgraag hebben. Misschien ongelofelijk voor sommigen, maar dat bord heb ik nog steeds in mijn bezit! “Pak ‘m beet, jong!” Zijn gebedel werd beloond.

De poort nabij het Palingpad. Collectie Hessel de Greeuw

Feestterrein met ranja
Het centrale feestterrein was bij de ‘Meiboom’. “Van drie Andijkse gezinnen was bekend dat het echte NSB-ers waren en hen was gemaand deze dagen uit het zicht te blijven. Daar hielden zij zich wijselijk aan,”weet piet nog te vertellen. “Er was muziek en er werd gedanst. Er was een mooie optocht met paard en wagen en zelfs een enkele auto in de stoet. De turnsters van de plaatselijke vereniging gaven een show. Op het terrein kon je deelnemen aan diverse volksspelen en de vrijheid werd gevierd met veel blijdschap en luid gelach. Nu kon dat weer! Er was zelfs een glaasje ranja voor een stuiver te krijg. “Smaakt het mijn jongen?” Ach, het smaakte natuurlijk niet echt ergens naar zo was het aangelengd met water, maar de kleur was goed: Oranje!”

Naschrift van de redactie:
Piet kon ons nog veel meer laten zien en vertellen over die tijd.
Maar helaas is de ruimte in de Andijker beperkt.
Piet, dank je wel dat je je beeldende verhalen met ons wilde delen.

ADVERTEREN
in de Andijker?

klik hier voor INFO

Meest gelezen laatste 7 dagen